 |
| 17 ος ΑΙΩΝΑΣ |
Γάλλος φιλόσοφος και επιστήμονας. Δεκαέξι ετών γράφει το έργο
[Πραγματεία περί των κωνικών], δεκαοχτώ εφευρίσκει μια αριθμομηχανή, στη συνέχεια μελετά το πρόβλημα του κενού, αποδεικνύει την πίεση του αέρα και κάνει σημαντικές μαθηματικές ανακαλύψεις. Έπει-τα από μια περίοδο κοσμικής ζωής, τάσσεται στο πλευρό των ιανσενιστών κατά των ιησουιτών [Επαρχιακές επιστολές], 1656-57 και ετοιμάζει μια απολογία της χριστιανικής θρησκείας, την οποία διακόπτει ο θάνατος.
Ενάντια στην αυθεντία των αρχαίων, ο Πασκάλ υπερασπίζεται τη νομιμότητα του λογικού συλλογισμού και του πειράματος στη διερεύνηση της επιστημονικής
αλήθειας: όπως το άτομο, έτσι και η ανθρωπότητα προοδεύει συσσωρεύοντας γνώσεις. Ωστόσο, η κατάκτηση της αλήθειας δε στηρίζεται, όπως στον Ντεκάρτ, σε μια καθολική μέθοδο. Σεβόμενη τις τρεις τάξεις πραγματικοτήτων (τα σώματα, τα πνεύματα, τις καρδιές), η σκέψη πρέπει να καταστεί, ανάλογα με την περίπτωση, πνεύμα της γεωμετρίας -παραγωγικό και αποδεικτικό- ή πνεύμα της λεπτότητας - ικανό να συλλαμβάνει ενορατικά με ένα μόνο βλέμμα.
Σκέψε/ς
Σκέψείς του κ. Πασκάλ πάνω στη θρησκεία και σε μερικά ακόμη ζητήματα, που βρέθηκαν μετά το θάνατο του ανάμεσα στα χαρτιά του (1670), αυτός είναι ο τίτλος της πρώτης έκδοσης του περίφημου έργου: επρόκειτο για σημειώσεις και αταξινόμητους στοχασμούς που θα χρησίμευαν για τη σύνταξη μιας απολογίας του χριστιανισμού. Από την απολογία αυτή, όπου ο Πασκάλ ανασυνθέτει την προσωπική του εξέλιξη, ενώ το σχέδιο της δεν το γνωρίζουμε παρά μόνο σε αδρές γραμμές, μόνο το πρώτο μέρος, Η αθλιότητα του ανθρώπου χωρίς Θεό, έχει ως προς το μεγαλύτερο μέρος του ολοκληρωθεί, ενώ το δεύτερο, Ο άνθρωπος συν Θεώ, είναι πιο σύντομο και αποσπασματικό.
Ο Πασκάλ απευθύνεται στους ελευθέριους, και για το λόγο αυτό αναζητά μια μέθοδο (διάκριση των δύο πνευμάτων, ρόλος της καρδιάς, τελειοποίηση μιας τέχνης της πειθούς) κατάλληλη για να τους πείσει. Επιχειρεί να περιγράψει την ατελεια
και την αντίφαση της ανθρώπινης φύσης. Ευρισκόμενος ανάμεσα σε δυο άπειρα, ο άνθρωπος είναι
αδύναμος: η φαντασία του, «δέσποινα του σφάλματος», η φιλαυτία του, καθώς και η «διασκέδαση», είναι εμπόδια για το
στοχασμό1 αλλά, ταυτόχρονα, ο άνθρωπος διψά για το μεγαλείο και το απόλυτο (είναι «ένα καλάμι που σκέφτεται»). Η λύση στο μεταφυσικό πρόβλημα δε βρίσκεται ούτε στον πυρρωνι-σμό του Μονταίν ούτε στο στωικισμό του Επίκτητου, αλλά στις «αλήθειες» του χριστιανισμού, όπως αναδύονται από το βιβλικό δόγμα της πτώσης του ανθρώπου· ένα πλάσμα
που έχει απολέσει τη χάρη και αναθυμάται
το περασμένο του μεγαλείο η ελπίδα σωτηρίας του ωστόσο δικαιώνεται από την ανάσταση του Χριστού.
Συγκρίσιμες από πολλές απόψεις με τις Εξομολογήσεις του αγίου Αυγουστίνου, οι Σκέψεις -παρά την κριτική που τους άσκησαν, ιδίως ο
Βολταίρος και ο Κοντορσέ- γνωρίζουν αμέσως επιτυχία που διαρκεί ως τις ημέρες μας. Το έργο, ανεξάρτητα από το θεολογικό του αντίκτυπο, καθιστά τον Πασκάλ έναν από τους πιο αυθεντικούς προδρόμους του σύγχρονου υπαρξισμού.
ΛΕΞΙΚΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου