Η ΠΛΑΝΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ( 2o μέρος )

            

         Τί πραγματικά συμβαίνει, στις μέρες μας, στο χώρο του παιχνιδιού πού λέγεται πολιτική; Τί θέλουν και τί μπορούν οι άνθρωποι, αν δεχτούμε ότι μπορούν λιγότερα απ' όσα θέλουν; "Ενα σύνολο δυνάμεων πού πήγασαν άπ' τα μύχια της γηραιάς δυτικής Ευρώπης, αναπτύσσουν σε βάθος την επιστημονική και τη βιομηχανική τεχνική, καθεμιά επιδιώκει να κατακτήσει μια δεσπόζουσα θέση μέσα στον κόσμο, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τελείως το όνειρο της παγκόσμιας κυριαρχίας.

             Πηγάζοντας από τη Δύση και καθώς απλώνεται σήμερα σ' ολη την επιφάνεια του πλανήτη, και αντιπροσωπεύεται, σ' όλες της τις εναλλαγές, από την Ευρώπη, την ΕΣΣΔ, τις ΗΠΑ, την Κίνα, ή ίδια πλανητική τάση εκδηλώνεται: σκοπός της, ή επιτυχία της οργάνωσης και του προγραμματισμού, της ολοκλη­ρωτικής εκμετάλλευσης των πάντων, της παγκόσμιας παραγω­γής, της ολικής διανομής, της συνολικής κατανάλωσης. Ειτε το ξέρουν ειτε  οχι, όλοι προσανατολίζονται προς αυτήν την πραγ­ματικότητα. Σ' αυτήν την πορεία οξύνονται και θα οξύνονται ορισμένες οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές, φυλετικές και ιδεολογικές διαφορές· όμως αυτές θα εξαλειφθούν και θ' απορ­ροφηθούν μέσα στην ενοποιούσα κίνηση. Οί διαφορές μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού, αστικής τάξης και προλεταριά­του, κατοίκων των πόλεων και χωρικών, ' Ανατολής και Δύσης, οί διαφορές μεταξύ συντηρητισμού καί επανάστασης, δεξιάς και αριστεράς, εθνικισμού και διεθνισμού, ατομικισμού και κολλεκτιβισμού, λευκών και εγχρώμων, αποίκων και άποικουμένων, οί διαφορές μεταξύ ένοπλης ειρήνης και ψυχρού πολέμου, άνεσης και δυσφορίας, ελπίδας και απελπισίας, οχι μόνο θα αμβλύνονται οσο πάει, αλλά θα βαδίζουν προς τη ριζική εξάλειψη τους. ' Η ίδια ή αρχή και ή σημασία της διαφοράς θα ξεπεραστούν, και μόνο οί συγκεκριμένοι και χαρακτηριστικοί τρόποι διαδικασίας θα διατηρηθούν. Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι να συλλάβουμε το νόημα αυτής της πορείας καί καθόλου δεν μπορούμε να γνωρί­ζουμε αν οδηγεί σε μιαν ανώτερη ενότητα.

        ' Η οικουμένη οικουμενικοποιείται, και ο,τι είναι και γίνεται οικουμενικοποιείται επίσης. "Ολες οί πραγματικότητες της σφαί­ρας γίνονται σφαιρικές. "Ολα όμοιομορφοποιούνται . Ή δημο­κρατικοποίηση, ή οικουμενικοποίηση και ή όμοιομορφοποίηση κάθε πράγματος εξαλείφουν τίς διαφορές. Είναι λοιπόν μέσα στο νόημα του γίγνεσθαι πού οί διαφορές χάνουν το νόημα τους, πράγμα πού κατά κάποια έννοια οδηγεί στη βασιλεία της συνολι­κής αδιαφορίας. Ή δημοκρατική εξομοίωση, πρώτα αστική, μετά σοσιαλιστική, σκοπεύει αυτήν τη θεμελιακή άδιαφοροποίηση, αυτήν την ενοποίηση. Το ego του cogito βρίσκεται έτσι κοινωνικοποιημένο καi μέσα στα γρανάζια της ανακύκλωσης της παραγωγικής εργασίας, καθώς συνεχώς ανανεώνεται, για να ικανοποιεί συνεχώς νέες ανάγκες, για να καλύπτει μία συνεχώς αυξανόμενη έλλειψη. Δημοκρατικοποίηση, οiκουμενικοποίηση, όμοιομορφοποίηση, εξομοίωση καi κοινωνικοποίηση, oλα α­πορρέουν από το iδιο κέντρο· άπ' οπου απορρέει και ή εξουσία της πλανητικής πολιτικής.

   Αυτή ή κατάσταση των πραγμάτων είναι ενδεικτική: οί μορφές του Κράτους παραμένουν δευτερεύουσες σε σχέση βέ­βαια με την υψίστη τάση. Ή διαφορά ανάμεσα στην ισχύουσα κατάσταση (status) και στην κρίση εκμηδενίζεται κι αυτή. Φαίνε­ται οτι ολα οδηγούν και οδηγούνται προς την πανανθρώπινη κοινότητα κι οτι εμείς βαδίζουμε και κατευθυνόμαστε προς τον ίδιο χωρίς τέλος σκοπό. ' Η κατάρρευση των παλαιών και ακόμα «επίκαιρων» δομών, ή αποδιάρθρωση των οργανώσεων και οργα­νισμών, των θεσμών και των μορφών, ή αποσύνθεση των υπερδομών —κατάρρευση, αποδιάρθρωση και αποσύνθεση του νοήμα­τος τους, γιατί ή εμπειρική τους ζωή περιφέρει ακόμα την ύπαρξη  της και θ'  αποδειχτεί ικανή να διαιωνισθεί και να εφορμήσει σε ανακαινίσεις— συντελούν στην οίκουμενικοποίηση. Εκείνο πού υπήρξε αρχαίο και φεουδαρχικό, εκείνο πού πήρε μοντέρνο πρόσωπο παύει να υπάρχει μ' αυτήν την ιδιότη­τα, διαιωνίζεται, επισκευάζεται, παίρνει νέες μορφές, γυρεύει ένα περιεχόμενο και ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει ένα αποφασι­στικό πέρασμα.  "Ο,τι επιβαλλόταν σαν αντιπροσωπευτικό ή καθιερωμένο του οικουμενικού σαπίζει από μέσα: οικογένειες, εκκλησίες,  Κράτη, πατρίδες και κόμματα, πανεπιστήμια. Οι παραδοσιακά κοινωνικές δομές, πολιτικές και πολιτιστικές σα­πίζουν, γιατί δεν εμπνέονται πλέον από μια δημιουργική πνοή· βέβαια γνωρίζουν μεταμορφώσεις, κινητοποιούνται — αλλά στο βάθος μιας σύμμειξης πού τίς ξεπερνάει. Μέσα σ' αυτήν την προοδευτική διαδικασία του μετασχηματισμού εδρεύει, δίχως άλλο, ό νόμος του ίστορικο-πολιτικού γίγνεσθαι, και οχι μέσα σε μια πίστη, μιαν Ισότητα, μιαν οποιαδήποτε παράδοση, ή μιαν είδική  μορφή  της εξουσίας.  Ή κυριαρχία δεν είναι πλέον κυριαρχία μιας πόλης, μιας αυτοκρατορίας, ενός έθνους, ή μιας τάξης: ή κυριαρχία αποκτά τον ύψιστο χαρακτήρα της, την πλήρη δύναμη της, παύοντας να είναι ειδική κυριαρχία και γίνεται δύναμη και υπέρτατη αρχή, παγκόσμια εξουσία πού ξεχύνεται —οχι επειδή είναι γραφτό— πάνω στους πολίτες του κόσμου στο σύνολο τους. Κανένα άτομο και κανένας θεσμός δεν επωμίζονται πια αυτήν την εξουσία.

           "Ολες οί διαφορές θα ισοπεδώνο­νται ολο καί περισσότερο, αλλά ή ισοπέδωση δεν χωράει δίχως πεζότητα. Ό οικονομικός σχεδιασμός, ή πλανητική πολιτική, το δυναμικό της ισοπέδωσης και ή κατακτητική πεζότητα είναι λοιπόν αδιαχώριστες; Εκπορεύονται από το 'ίδιο κέντρο; Υπα­κούουν σ' έναν κοινό ρυθμό πού θα εξελιχθεί σε ρυθμό της οικουμενικής ιστορίας, της συλλογικής ανθρωπότητας, της κοι­νωνίας της ανθρώπινης ολότητας; Ισως ή «πολιτική» να μη σκοπεύει στην ευτυχία των ανθρώπων 'ισως να μην τους λυγίζει από δυστυχία. ' Η ώρα της, ή τωρινή και κυρίως ή μέλλουσα, θα καθορίσει έναν άλλο χώρο κι έναν άλλο χρόνο: θα σημάνει το τέλος των προνομίων καί των διαφορών, θα καταργήσει τη διάκριση μεταξύ κοινωνικής εργασίας και πολιτικής κοινωνίας, θα αποδεσμεύσει δλες τίς δυνάμεις της παραγωγικότητας, θα εξαλείψει ο,τι ξεπερνάει το επίπεδο —πάντα επιδεκτικό ανό­δου— του ιδανικού μέσου ορου. "Ολα οσα φαίνονταν οργανικά, έχουν εμπλακεί στο δίκτυο της οργάνωσης· ολα οσα φαίνονταν λειτουργικά γίνονται θέμα διαχείρισης των δημοσίων λειτουρ­γών ο,τι επιβαλλόταν σαν ρυθμός ανυψώνεται σε οικοδόμημα¹ ο,τι είχε κατανοηθεί υπόκειται σε υπολογισμό. Ή επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας συνεχίζεται ακαταμάχητη, τα μέσα προώ­θησης φτάνουν στο σημείο να εκμηδενίσουν κάθε διάκριση ανάμεσα στο στατικό και στο δυναμικό, την ανάπαυση και την κίνηση, την κόπωση και τη διέγερση. Μια διπλή κίνηση —πού υπακούει σ' έναν κοινό μηχανισμό— οσο πάει και επιταχύνεται και θα 'πρεπε να επιβληθεί στο στοχασμό μας: γιατί μαζί της επιταχύνονται συνάμα ή αφαίρεση, ό αυτοματισμός, το σύστημα και ή κατάρρευση, ή αποδιάρθρωση, ή μή-ένταξη.

                Ή παγκόσμια πολιτική τείνει να εγκαθιδρύσει την οικουμενική βασιλεία του πρακτικού και του τεχνικού, της άνεσης και του σπορ, βασιλεία πού κατασκευάζει επίσης το ίδιο της συμπληρωματικό και υπερπληρωματικό στέμμα: ιδεολογικό, θεωρητικό και καλλιτε­χνικό. ' Ο ίδιος ό μηχανισμός και ολο το εγχείρημα εμπλέκονται στην κίνηση μιας αδιάκοπης ανακύκλωσης: οί άνθρωποι εργάζο­νται μ' έναν ολο και τελειότερο τρόπο, για να ικανοποιήσουν τίς συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες τους και αυτές μιας και ικανο­ποιηθούν επισύρουν πάντα καινούριες. Ή παραγωγή δημιουργεί αντικείμενα προορισμένα να καλύψουν τίς ανάγκες ενώ ταυτό­χρονα δημιουργεί νέες. Ή κατανάλωση χειρίζεται και μεταχει­ρίζεται, οικειοποιείται, καταναλώνει καί αναλώνει μια συνεχώς αυξανόμενη μάζα αφηρημένων και συγκεκριμένων αντικειμένων (υπάρχει άραγε επίμονα αυτή ή διαφορά;), πραγμοποιημένων πραγματικοτήτων κάθε είδους (φυσικών, πολιτιστικών, βιομηχα­νικών) υπολογισμένων σε σχέση με την απολαυστική τους αξία. Μέσα στον κόσμο της ολικής κινητοποίησης όλων όσων υπάρ­χουν, οπου ολα οσα υπάρχουν παρουσιάζονται σαν να έχουν δημιουργηθεί,το  δημιουργικό και καταστροφικό μέρος βρίσκο­νται σε αντιστοιχία· ολα οσα παράγονται πρέπει ανάλογα να καταστρέφονται, ή από την κατανάλωση ή διαφορετικά. ' Ο κύκλος πού ενώνει την παραγωγή με την κατανάλωση περισφίγγει σαν κρίκος ολη την περιφέρεια του πλανήτη πού έχει ριχτεί αυτήν την άνακυκλωτική κίνηση. Σκοπός είναι να καλυφθεί τόσο και περισσότερο ακόμη όλη η επιφάνεια του πλανήτη με τεχνικά έργα, σε επιταχυνόμενο χρόνο.   Σκοπός είναι να καλυ­φθεί τεχνητά το κενό. Σκοπός είναι να παρακινηθούν οί ανθρωποι για μια συνεχώς ταχύτερη κατανάλωση των ίδιων τους των προϊόντων, άφου ολοι οί άνθρωποι επιδιώκουν αυτήν τη συλλο­γική απόλαυση των καταναλωτικών αντικειμένων. Ό στόχος είναι σχεδόν ορατός: ή παγκόσμια οργάνωση της κοινωνίας των παραγωγών-καταναλωτών το τέλος όμως δεν είναι. ' Η βασιλεία της παραγωγής του ανθρώπου από τον άνθρωπο, της παραγωγής της ανθρωπότητας του ανθρώπου, αυτή ή βασιλεία, στους κόλ­πους της οποίας ό «κόσμος» δεν είναι παρά αυτό πού αποκαλύ­πτεται στην παραγωγική δραστηριότητα του ανθρώπου, μήπως είναι χωρίς τέλος;