JURGEN HABERMAS 1929 -

20ος ΑΙΩΝΑΣ - ΣΧΟΛΗ ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗΣ

(JURGEN HABERMAS, 1929-) Γερμανός φιλόσοφος. Αρχικά εμφανίζεται ως συνε­χιστής της Σχολής της Φρανκφούρτης* (υπήρξε βοηθός του Αντόρνο*). Η ερευνά του, που συνδυάζει τον Μαρξ με στοιχεία προερχόμενα από την ψυχανάλυση, επι­κεντρώνεται στα εξής: στο ρόλο της επι­στημονικής γνώσης στον ύστερο καπιτα­λισμό  [Η τεχνική και η επιστήμη ως ιδεο­λογία], 1968), στις σχέσεις ανάμεσα στη μαζική κουλτούρα και στην πρωτοποριακή τέχνη (για την οποία διαγιγνώσκει ότι είναι καταδικασμένη σε ένα είδος εσωτερι­σμού) και στην «αποικιοποίηση του βιοκόσμου», η οποία προοδευτικά καταλήγει στο ότι η «διοικητική ορθολογικότητα» ε­πεκτείνεται σε ορισμένα πεδία (συναισθη­ματικό, ηθικό, αισθητικό) που χαρακτηρί­ζονταν προηγουμένως από τον αυθορμη­τισμό. Καθώς θεωρεί ότι η έννοια της ε­πανάστασης δεν επαρκεί πλέον για μια θεωρία της παρούσας εποχής, υπερασπί­ζεται ένα ριζοσπαστικό ρεφορμισμό ο ο­ποίος, έχοντας εγκαταλείψει τα μεγάλα θεωρητικά σχήματα, επιχειρεί τη σταδια­κή βελτίωση της λειτουργίας του οικονο­μικοκοινωνικού συστήματος.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 [Θεωρία του επικοινωνιακού πρατ­τειν], 1981, αυτός ο άξονας των ερευνών του συγκεκριμενοποιείται (σε σημείο τέ­τοιο, ώστε να γίνεται λόγος για ένα «δεύ­τερο Χάμπερμας»): αναζητά στην επικοινωνία μια νέα δυνατότητα ορθολογικότητας.  Σύμφωνα με τον Χάμπερμας ,θα πρέπει να διακριθούν δύο είδη επικοινωνίας: αφενός το «στρατηγικό πραττειν», που α­ποβλέπει πρωτίστως στη βραχυπρόθε­σμη αποτελεσματικότητα, στην επιρροή ή στην άμεση επιτυχία, και αφετέρου το ε­πικοινωνιακό πραττειν, το οποίο προε­τοιμάζει μια αυθεντική συνεννόηση μετα­ξύ ομιλητών. Το επικοινωνιακό πραττειν ε­πιτρέπει τη διερεύνηση τόσο της απλής συζήτησης, υπό τον όρο ότι λαμβάνει χώ­ρα μεταξύ σοβαρών και ειλικρινών προ­σώπων, όσο και της επιστημονικής συζή­τησης ή της πολιτικής απόφασης. Ειδικό­τερα όσον αφορά το πολιτικό πλαίσιο, το κεντρικό πρόβλημα φαίνεται να συνδέε­ται με τον ορισμό αυτού που αναγνωρίζε­ται ως δίκαιο (ή άδικο): θα πρέπει να είναι δυνατός ο εντοπισμός καθολικών κανονι­στικών αρχών περί του αγαθού, που θα σέβονται ταυτοχρόνως τις ατομικές από­ψεις. Αυτή η σύλληψη της ηθικής ανοίγει μια συζήτηση με τις θέσεις του Τζον Ρολς* (Συζήτηση για την ηθική του διαλόγου)

ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ 1963 .  ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΕΡΟΝ 1968.  ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ 1986.

ΛΕΞΙΚΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ